14 czerwca 2023 r. w Czytelni Głównej Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej odbył się okolicznościowy, ilustrowany slajdami wykład dra Tadeusza Łopatkiewicza „65 lat działalności Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej (1958-2023)”.
Dr Tadeusz Łopatkiewicz przedstawił historię powstania oraz działalność kulturalną, naukową i wydawniczą organizacji.
Spotkanie założycielskie Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Krośnieńskiej odbyło się w październiku 1957 r., rejestracja miała miejsce w lipcu 1958 r. Inicjatorem powstania organizacji był dr med. Antoni Lorens, który do swojego przedsięwzięcia przekonał grupę miejscowej inteligencji.
Stowarzyszenie stawiało przed sobą następujące cele: współdziałanie w podnoszeniu poziomu życia kulturalnego i gospodarczego ziemi krośnieńskiej, opiekę i pomoc w krzewieniu oraz rejestrowaniu tradycji i obyczajów ludowych, pomoc w rozwiązywaniu i realizacji zagadnień gospodarczych mających na celu rozwój gospodarczy regionu.
W kwietniu 1967 r. podjęto starania o opracowanie naukowej monografii Krosna i regionu. W 1972 r. ukazał się I tom wydawnictwa „Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu” (przedstawiający problematykę od pradziejów do 1918 r.). W 1973 r. wydano II tom studiów (obejmujący lata 1918-1970). Dotychczas ukazało się VIII tomów „Studiów krośnieńskich”, które ukazują dorobek twórczy 75 autorów. Zawierają 124 artykuły naukowe z różnych dziedzin wiedzy. Każdy tom zaopatrzony jest w indeks osobowy i geograficzny oraz spis ilustracji. O poziom merytoryczny publikacji dbali każdorazowo redaktorzy naukowi: prof. Józef Garbacik, prof. Stanisław Cynarski, prof. Franciszek Leśniak, dr Tadeusz Łopatkiewicz. Tomy VII i VIII recenzowane były przez prof. Józefa Hampla i prof. Zdzisława Nogę.
Od końca lat 60-tych XX w. Stowarzyszenie zorganizowało dziesiątki sesji popularnonaukowych, podczas których podejmowane były tematy dotyczące m.in. dorobku artystycznego Stanisława Bergmana i Seweryna Bieszczada, sylwetki i dokonań Wincentego Pola, środowiska artystycznego regionu krośnieńskiego na przełomie XIX i XX w., odbudowy i rozwoju Krosna po wyzwoleniu, sylwetki Kazimierza Chłędowskiego i jego związków z regionem. Odbyły się też konferencje z okazji 100. rocznicy urodzin Franciszka Pika Mirandoli i Jana Szczepanika oraz 150. rocznicy powstania styczniowego.
W latach 70-tych XX w. i w kolejnych dziesięcioleciach organizacja podejmowała wiele inicjatyw służących mieszkańcom Krosna i regionu, np. podjęto starania o przywrócenie hejnału krośnieńskiego, na który ogłoszono konkurs ogólnopolski (1972), odsłonięto tablice pamiątkowe poświęcone zasłużonym krośnianom, m.in. Franciszkowi Pikowi Mirandoli, Janowi Szczepanikowi (1971, 1972), uczestnikom powstania styczniowego (2013), składano wnioski dotyczące nazwania ulic nazwiskami wybitnych krośnian (Pika Mirandoli, Bergmana, Bieszczada, Szczepanika, Lenika), uratowano przed wyburzeniem drewnianą zabudowę Iwonicza-Zdroju, wnioskowano o odznaczenia państwowe za zasługi w walce z okupantem dla Korczyny i Lubatówki itp.
W minionych latach członkowie Stowarzyszenia wygłosili setki naukowych i popularnonaukowych referatów, odczytów, prelekcji i wykładów, nie tylko na forum organizacji, ale także dla uczniów szkół, dla kuracjuszy w Iwoniczu-Zdroju, w czasie miejskich imprez w Krośnie. Stowarzyszenie zorganizowało też wiele wystaw o tematyce regionalnej oraz wystaw pokazujących historię, działalność, dorobek naukowy i wydawniczy organizacji.
Podczas spotkania w Krośnieńskiej Bibliotece Publicznej głos zabrał Marian Terlecki, Honorowy Prezes Stowarzyszenia, który wspominał lata swojej pracy w organizacji. Docenił też wieloletnią współpracę z Andrzejem Kosiekiem i podkreślił jego wybitne zasługi dla Stowarzyszenia.
Zdzisław Gil, wojewódzki konserwator zabytków w Krośnie w latach 1975-1990, wręczył dr. Tadeuszowi Łopatkiewiczowi swoją najnowszą książkę „Refleksje konserwatora zabytków” (Krosno, 2023).
Listy gratulacyjne z okazji 65-lecia istnienia i działalności Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej złożyli: Elżbieta Staroń, Dyrektor Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej w Krośnie oraz Zbigniew Więcek, prezes Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w Krośnie.
W wykładzie uczestniczyli: Bronisław Baran, Zastępca Prezydenta Miasta Krosna, Zbigniew Ungeheuer, Konsul Honorowy Węgier na Podkarpaciu, Piotr Grudysz, Przewodniczący Komisji Edukacji Rady Miasta Krosna. Licznie przybyli też członkowie i sympatycy Stowarzyszenia.
Joanna Łach
