15 października 2019 r. w Saloniku Artystycznym Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej w Krośnie odbył się wykład dra Tadeusza Łopatkiewicza „Jan II Kazimierz Waza w Krośnie - dyskurs historyczny versus kultura masowa”. Spotkanie zorganizowane zostało przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej w Krośnie.
W czasie wykładu dr Tadeusz Łopatkiewicz nakreślił sytuację polityczną w Polsce za czasów panowania Jana II Kazimierza Wazy. Przedstawił też szczegóły pobytu króla Jana Kazimierza w Krośnie.
Lata panowania Jana II Kazimierza Wazy (20 listopada 1648-16 września 1668) to w dziejach Rzeczypospolitej dramatyczny czas. Jeszcze przed koronacją króla wybuchło powstanie kozackie Bohdana Chmielnickiego, które, wsparte przez Rosję, doprowadziło do konfliktu polsko-rosyjskiego (1654-1667). Dodatkowo w lipcu 1655 r. rozpoczęła się wojna ze Szwedami. Pod naporem postępującej błyskawicznie armii szwedzkiej król Jan Kazimierz opuścił nieprzygotowaną do obrony Warszawę i wycofał się do Krakowa. Po kapitulacji Krakowa udał się na Śląsk, by w Głogówku u zaprzyjaźnionych dworów szukać ratunku dla Rzeczypospolitej. 18 grudnia 1655 r. ze śląskiego Głogówka wyruszył w stronę Polski, podążał terenami Górnych Węgier, będących wówczas pod panowaniem Habsburgów. Jechał na Racibórz, Frysztat, Cieszyn, Jabłonków, liptowski Rużomberk - w kierunku polskiego Spisza. W Spiskiej Teplicy (w dobrach marszałka wielkiego koronnego Jerzego Sebastiana Lubomirskiego) spędził święta Bożego Narodzenia. Następnie przez Kieżmark i Podoliniec dotarł na zamek w Lubowli.
Jak mówił podczas wykładu dr Tadeusz Łopatkiewicz, itinerarium podróży królewskiej do Lubowli nie budzi wątpliwości, natomiast trasa przejazdu z zamku lubowelskiego do Krosna jest przedmiotem licznych domysłów i nie została dotąd jednoznacznie rozstrzygnięta przez historyków. Przyjąć jednak należy, że Jan Kazimierz przybył do Krosna (wraz z orszakiem) we wtorek 4 stycznia 1656 r. W czasie pobytu prowadził działalność polityczną i dyplomatyczną, kierowaną nie tylko do okolicznej szlachty, ale połączoną również z wizytami w Bieczu, Jaśle, Kobylance i Żmigrodzie.
Kilkudniowy pobyt Jana Kazimierza w Krośnie stał się tematem dwóch rekonstrukcji historycznych, które w 2016 i 2017 r. odbyły się w Krośnie pod hasłem „Jego Królewskiej Mości Jana Kazimierza przyjazd do Krosna”.
Dr Tadeusz Łopatkiewicz jest autorem obszernego komentarza historycznego dotyczącego pobytu Jana II Kazimierza Wazy w Krośnie. W 2019 r. w materiałach pokonferencyjnych „Robert Wojciech Portius - krośnieński mieszczanin, kupiec i fundator: studia z dziejów diaspory szkockiej na ziemiach Rzeczpospolitej oraz relacji polsko-węgierskich w dobie nowożytnej” ukazał się też jego artykuł zatytułowany „Jan II Kazimierz Waza w Krośnie. Dyskurs historyczny versus kultura masowa”, w którym szczegółowo omówił pobyt Jana Kazimierza w Krośnie i odniósł się do rekonstrukcji historycznych organizowanych przez Regionalne Centrum Kultur Pogranicza w Krośnie.
Joanna Łach
